Geçtiğimiz günlerde yaşanan Azerbaycan Havayollarına ait bir uçağın düşmesinin ardından akıllara ‘en güvenli koltuk’ sorusu takıldı. 29 kişinin sağ kaldığı kazadan sonra konu tekrar gün yüzüne çıktı. Konuya ilişkin yapılan araştırma sonuçları belli oldu.
UÇAKTA GÜVENLİK UNSURLARI
- Uçağın arka bölümündeki koltukların (özellikle arka bölümün ortasındakiler), geçmişteki kazalarda görece daha düşük ölüm oranlarına sahip olduğu tespit edildi.
- Ancak koltuk en önemli unsur değil. Pilotların ve kabin ekibinin hızlı ve doğru tepkileri, hayatta kalma şansını artıran önemli unsurlardan.
- Her kazanın kendine özgü dinamikleri mevcut ve aslında “uçaktaki en güvenli koltuk” diye evrensel bir kavram bulunmamakta.
SAĞ KALMA OLASILIĞI EN YÜKSEK YER
Azerbaycan Havayolları'na bağlı bir yolcu uçağı Çarşamba günü düşerken, düşen uçağın enkazından kurtulanların video görüntüleri, böylesine felaket bir olaydan kurtulmanın nasıl mümkün olduğu sorusunu akıllara getirmekte. Kazakistan'da gerçekleşen kazadan en az 29 kişi sağ kurtulurken 38 kişi ise yaşamını yitirdi.
Herhangi bir uçak kazasında sağ kalma olasılığı büyük ölçüde kazanın koşullarına bağlı. Söz konusu kazaya neyin sebep olduğu veya uçaktaki insanların neredeyse yarısının nasıl sağ kurtulduğu henüz bilinmiyor. Ancak genel olarak oturma düzenleri ve mürettebatın eylemleri hayatta kalmaya olasılıklarına katkıda bulunabilir.
Veriler, özellikle uçağın arka tarafındaki koltukların, yani bu kazada da kurtulanların tahliye edildikleri bölüm, tarihteki örneklerle de desteklenen bir biçimde en güvenli yerler olarak gözükmekte.
UÇAK KAZALARINDA ARKA KOLTUKLARDA YAŞAM ŞANSI YÜKSEK
Time Dergisi'nin 2015 yılında analiz ettiği federal veriler, 1985-2000 yılları arasında hem kurtulanların hem de yaşamını yitirenlerin yer aldığı 17 kazayı incelemiş ve koltuk kayıtlarına ulaşmıştı. Verilere göre uçağın arka üçte birlik bölümünde ölüm oranı yüzde 32'ydi.
En düşük ölüm oranına sahip olan bölge ise yüzde 28 ile arka üçte birlik bölümün orta koltukları olarak tespit edildi.
Orta üçte birlik bölümde oran yüzde 39'a çıkarken ön üçte birlik bölümde ise yüzde 38'lik bir ölüm oranıyla karşılaşıldı. Çalışma, en yüksek ölüm oranının yüzde 44 ile orta üçte birlik bölümün koridor koltuklarında olduğunu buldu.
Rapor, bilim ve teknoloji dergisi Popular Mechanics'in 2007 tarihli analizinin ardından yayımlandı.
Söz konusu analiz, 1971'e kadar uzanan 20 kazayı içermekteydi ve arka bölümdeki sağ kalma oranının yüzde 69 olduğunu ortaya koyuyordu, bu da yüzde 31'lik bir ölüm oranına denk geliyor. Orta bölüm ve ön bölümlerde can kaybı oranları sırasıyla yüzde 56 ve yüzde 49 olarak tespit edildi.Arka koltuklar daha az G kuvveti yaşıyor olabilir
Uçağın arkası daha güvenli olabilir zira uçak düştüğünde, ön ve orta bölümler darbe enerjisinin çoğunu emer. Bu, uçağın su veya araziyle önden temas etmesi durumunda, arka kısım uçaktan ayrılsa bile, uçağın arkasının daha sağlam kalmasını sağlayabilir.
PİLOTLARIN KAHRAMANLIĞI HAYAT KURTARIR
1985'te Japonya Havayolları'na ait bir uçağın dağ yamacına çarpması sonucu meydana gelen uçak kazasından yalnızca dört kişi sağ kalırken bu dört yolcu da uçağın arka bölümünde oturuyordu. Kazada 520 kişi hayatını kaybetmişti.
1985'te Teksas'ta meydana gelen Delta Air Lines kazasında ise 27 kişi kurtuldu, bunların da çoğu uçağın arkasında oturuyordu. Çarpma sırasında uçağın kıç bölümü kopmuştu.
Discovery Channel ise 2012 yılında bu fenomene dair bir analiz için, test mankenleri eşliğinde bir Boeing 727'yi kasıtlı olarak güvenli bir bölgeye düşürdü. Orta ve arka bölümlerin daha az ölümcül olduğunu, ön bölümün ise yerçekimi kuvvetinin 12 katını deneyimlediğini buldular. Orta ve arka bölümler sırasıyla 8 ve 6 G kuvveti deneyimledi.
Mürettebatın eylemleri hayatta kalma olasılığını artırabilir
Pilotların ve kabin ekibinin tepkileri de uçak kazasından kurtulma şansını artırabilir. Azerbaycan Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Samir Rzayev Çarşamba günü gazetecilere yaptığı açıklamada “pilotların kahramanlığının” altını çiziyordu. Maalesef kazada iki pilot da yaşamını yitirdi.
SULLY'DEN RZAYEV'E: KAHRAMAN PİLOTLAR
Azerbaycan menşeli haber ajansı Report'un haberine göre Rzayev, “Bu trajik kaza milletimiz için önemli bir kayıp olsa da, mürettebatın son ana kadar görevlerini kahramanca yerine getirmeleri ve insan hayatını önceliklendirmeleri, isimlerini tarihe ölümsüzleştirmiştir” ifadelerini kullandı.
Pilotların kahramanlığı söz konusu olduğunda Tom Hanks'in başrolünde yer aldığı bir Hollywood filmine de konu olan meşhur vaka akıllara geliyor. Chesley "Sully" Sullenberger, hızlı karar alma yeteneğiyle hayat kurtaran pilotların en ünlü örneklerinden biri.
2009'da pilotluğunu Sullenberger'in yaptığı bir US Airways uçağı New York City üzerinde motor gücünü kaybetti. Sullenberger, süzülme menzilinde pist olmadığı için uçağı Hudson Nehri'ne indirmeye karar verdi. Mucizevi iniş sonrasında 155 yolcu ve mürettebatın tamamı kurtuldu.
Bundan 35 sene evvel 1989 yılında ise United Airlines'a ait bir uçak, motor arızası ve bunun sonucunda oluşan hidrolik kaybı nedeniyle Iowa'da hızla irtifa kaybederken, uçağın kontrolü de pilotların elinden çıkıyordu. Pilotlar, çarpışma şokunu bir miktar absorbe etmek için iniş takımlarını açık tuttular ve uçak düşerken uçağın göreceli kontrolünü sağladılar. Toplam 296 yolcu ve mürettebattan 184'ü hayatta kaldı.
Uçuş görevlileri de ayrıca hayat kurtardıkları için takdir edilmekte. Ocak ayındaki yangına neden olan bir Japan Airlines pist çarpışması sırasında, uçuş ekiplerinin hızlı tepkisi ve iletişimi, uçaktaki 379 kişinin tamamının başarılı bir şekilde tahliye edilmesiyle sonuçlandı.
Evrensel olarak en Güvenli Koltuk diye bir şey yoktur
Federal yetkililer, uçaklarda en güvenli koltuk diye bir şeyin olmadığını, her kazanın farklı olduğunu ve uçağın yere nasıl çarptığı ve yangın olup olmadığı gibi faktörlerin de oldukça önemli olduğunu dile getiriyor.
Mesela Sully'nin suya inişi, uçağın inişten sonra en çok risk altında olan kısmının arkası olabileceğinin bir örneği; çünkü uçak su alıyordu ve arkadaki çıkış kapısı açılmıyordu; dolayısıyla o yolcular tahliye esnasında en son çıkanlar arasındaydı.
Iowa'daki kazada ise kurtulanların çoğu birinci sınıfın arkasındaki sıralarda ancak kanatların önündeydi. Muhtemelen uçağın yere çarpması ve iniş sırasında kırılması sayesinde hayatta kalmışlardı, bu da insanların daha kolay kaçmasını sağladı. NTSB soruşturması, yaşamını yitiren bazı yolcuların çarpmada değil duman soluması nedeniyle hayatını kaybettiklerini ortaya çıkaracaktı.
UÇAK KAZALARINDA FAKTÖRLER VE HAYAT KURTARMA
1977'de PanAm'e ve KLM'e bağlı birer Boeing 747, İspanya'nın Tenerife kentinde çarpıştı ve vahim kazada 583 kişi yaşamını yitirdi. Bu, dünyanın en ölümcül uçak kazası olarak da kayıtlara geçti. Ancak, PanAm uçağının ön bölümünde oturan 61 kişi kazadan sağ kurtuldu.
KLM uçağının PanAm uçağının orta ve arka bölümlerine çarpması sonucu, PanAm uçağının ön kısmının daha az hasar alması ve insanların sol kanat yakınındaki bir açıklıktan kaçabilmesi sağlandı.
On yıllardır meydana gelen hava kazalarının farklı sonuçları olmasına rağmen, sıkı güvenlik yasaları ve uçak tasarımlarındaki gelişmeler sayesinde, nerede oturduğunuza bakılmaksızın uçmak en güvenli ulaşım şekli.
ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu'nun 2020 tarihli hayatta kalma raporuna göre, 2001-2017 yılları arasında ticari uçak kazalarına karışan kişilerin yüzde 1.3'ü hayatını kaybederken, bu oran 1983-2000 yılları arasında yüzde 4.7'ydi.
