COVID-19 aşılarının uzun vadede bunama yapıp yapmadığına dair endişelerdevam ederken, Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bu konuda sıkça soru aldıklarını belirtti. Sosyal medya ve bilimsel çevrelerde tartışılan beyin sağlığı üzerindeki etkiler hakkında açıklama yapan Uludüz, aşıların bunamaya yol açıp açmadığına dair bilimsel verilerle bilgi verdi.
ALZHEİMER'IN TEMEL NEDENLERİ
Alzheimer, beyindeki sinir hücrelerinin ölümüyle ortaya çıkan ilerleyici bir hastalıktır. Beyindeki plak birikimi (Beta-amiloid) ve sinir hücreleri arasındaki iletişimi bozan protein düzensizlikleri (tau proteinleri) bu sürecin temel nedenlerinden biridir.
COVID-19 AŞISI VE ALZHEİMER İLİŞKİSİ
1-İnflamasyon: Bazı araştırmalar, Covid-19’un beyinde uzun süreli inflamasyona (iltihaplanmaya) neden olabileceğini ve bunun nörolojik hastalık riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Ancak bu, söz konusu aşılar için geçerli bir durum değildir. Aşılar, vücudu kısa süreli bir bağışıklık yanıtı vermesi için uyarır ve bu yanıtın kalıcı bir etkisi olmaz.
2-Beyin bariyerini aşma: mRNA aşılarının, vücutta beyin bariyerini geçebileceğine dair bir kanıt bulunmamaktadır. Bu nedenle, bu aşıların doğrudan beyni etkileyerek demansa neden olabileceği iddiası bilimsel olarak desteklenmemiştir.
Aşıların yan etkileri genellikle kısa vadelidir (örneğin ateş, yorgunluk). Nadir durumlarda görülen miyokardit gibi yan etkinin ise nörolojik hastalıklarla ilgisi bulunmamaktadır.
3. Beyindeki beta amiloid plakları tetikleme: Alzheimer’ın temel mekanizmalarından biri, beyinde beta-amiloid plaklarının birikmesidir.
Aşılar, beta-amiloid üretimini veya temizlenmesini etkileyen mekanizmaları tetiklemez. Covid-19 enfeksiyonunun kendisinin, beyinde amiloid benzeri proteinlerin birikimine neden olabileceğini öne süren çalışmalar vardır.
4. Mitokondriyal hasar: Sinir hücreleri, enerji üretimi için büyük ölçüde mitokondriye bağımlıdır. Mitokondriyal işlev bozukluğu, bunamanın bir diğer potansiyel nedenidir.
Aşıların etki mekanizması bağışıklık tepkisi oluşturmakla sınırlıdır. Mitokondriyal hasar, daha çok Covid-19 enfeksiyonu sırasında oluşan yoğun stresle ilişkilendirilmiştir, aşılarla değil.
5. Genetik yatkınlık: Alzheimer gibi hastalıklar genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Örneğin, APOE 4 genine sahip bireylerin Alzheimer’a yakalanma riski daha yüksektir.
Özellikle mRNA aşıları, vücuttaki DNA ile etkileşime girmez. Genetik yatkınlık daha çok kronik süreçlerle ilişkilidir ve aşıların bu süreçler üzerinde doğrudan bir etkisi bulunmamaktadır.
6. Sinir iletimindeki bozulmalar: Alzheimer, sinir hücreleri arasındaki iletişimin bozulmasıyla da ilişkilidir.
Aşılar, sinir iletimini etkileyen nörotoksik maddeler üretmez. Enfeksiyonun kendisi, sitokin fırtınası ve hipoksi gibi nedenlerle sinir iletimini etkileyebilir. Aşılar, enfeksiyonu önleyerek bu tür riskleri azaltır.
COVID-19 AŞILARININ MEKANİZMASI
Covid-19 aşıları, bağışıklık sistemimizi virüse karşı eğitmek için tasarlanmış biyoteknolojik ürünlerdir.
Bu aşılar, bağışıklık tepkisi oluşturmak için genellikle mRNA (örneğin Pfizer ve Moderna) ya da adenovirüs vektörlerini (örneğin AstraZeneca ve Sputnik) kullanır. Mekanizmalarını şöyle düşünebiliriz: Aşılar virüsle savaşmayı öğrenen güvenlik görevlileridir.
sözcü
