Türkiye’de emeklilik oranları, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre tarihi bir zirveye ulaştı.
2023 sonunda 1 emekli ve gelir alan kişiye karşılık 1,58 çalışan bulunurken, Haziran sonunda bu oran 1,55’e geriledi. İller bazında ise yıl başından bu yana 58 ilde aktif/pasif dengesinde bozulma kaydedildi.
AKTİF/PASİF ORANINDA DÜŞÜŞ
Türkiye’de sigortalı çalışan sayısında artış sürmesine rağmen, aktif/pasif oranı geriliyor. Yılın başından bu yana 58 ilde denge bozulmuş durumda. SGK verileri, aktif/pasif dengesinin aylık ve gelir alan kişilerin “dosya sayısı”na göre ölçüldüğünü gösteriyor. Aynı dosya üzerinden eş, çocuk gibi birden fazla kişi aylık alabildiği için iki ayrı veri açıklanıyor. Haziran itibarıyla aktif/pasif dengesi 1,63’e gerilemişken, yıl başında bu oran 1,6 olarak kaydedilmişti.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
SGK verilerine göre, 2009-2017 yılları arasında kısmi bir düşüş yaşanmasına rağmen, aktif/pasif oranında genel bir iyileşme gözlemlenmişti. 2022 yılında 1 emekliye karşılık 2,1 çalışana ulaşılırken, 2023 ve 2024’teki Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi nedeniyle emekli sayısı hızla artmış ve denge tekrar 1,63’e gerilemiştir. EYT öncesi ile kıyaslandığında aktif/pasif dengesinde 0,5 puanlık bir düşüş yaşandığı belirtiliyor.
GÖZLERİ YÜKSEK ENFLASYONDA
Yüksek enflasyon nedeniyle bu yıl emekli olacaklara 2025’te emekli olacaklara kıyasla daha yüksek aylık bağlanması, çok sayıda kişinin yığılmasına yol açtı. Hükümetten aylık bağlama oranlarında geçici bir iyileştirme yapılabileceğine dair mesajlar gelse de taahhüt niteliğinde bir söz henüz verilmedi. Çalışan kişi sayısına oranla emekli aylığı alanların oranı, sosyal güvenlik sisteminin geleceği açısından önemli göstergelerden biri olarak öne çıkıyor. Genel olarak 1 emekliye karşılık 2 çalışanın üzerinde olunması, riskin az olduğunu gösteriyor.
GELECEKTEKİ RİSKLER
Türkiye’nin yaş piramidine göre gelecek perspektifi ise genç nüfus oranındaki durağanlıkla şekilleniyor. 2030’lu yıllardan itibaren genç nüfus avantajının ortadan kalkması bekleniyor. Uzmanlar, emeklilik yaşının ilerletilmesinin sorunu çözüp çözmeyeceği konusunda çeşitli görüşler bildirirken, 2008’de yapılan düzenleme ile uzun süre çalışmanın avantajının kaybolması, çalışanların emeklilik isteğini artırıyor.
Aktif/pasif dengesindeki bozulmanın gelecekte daha da artabileceğine yönelik göstergelerden biri de 58 ilde bu dengenin bozulmasıdır. İstihdamın yoğun olduğu illerde dahi düşük oranlarda bozulma devam ediyor.
İLLER BAZINDA DEĞİŞİM
Ekonomi’den Mehmet Kaya'nın SGK verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye’de dosya bazında aktif/pasif dengesinin bozulduğu iller arasında İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana, Sakarya ve Bursa gibi sanayi yoğun iller bulunuyor. 58 ilde 0,01 ile 0,28 puan arasında bozulma gözlemlenirken, 3 ilde oran sabit kalmış, 20 ilde ise iyileşme görülmüştür.
İyileşme yaşanan iller arasında turizm açısından yoğun olan Aydın, Antalya ve Muğla ile deprem sonrası toparlanma sürecinde bulunan Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya ve Hatay gibi iller öne çıkıyor. Ayrıca, Edirne, Rize ve Trabzon gibi illerde de iyileşmeler kaydedildi. Özellikle Antalya, turizmde iyi bir dönem geçirerek 0,31 puan iyileşme göstermiştir.
EMEKLİ SAYISI ÇALIŞANLARI AŞTI
2024 Haziran ayı itibarıyla Türkiye’de 6 ilde aylık-gelir alan kişi sayısının, çalışan kişi sayısını geçtiği görülüyor. Bu iller Balıkesir, Çorum, Giresun, Sinop, Zonguldak ve Bartın olarak sıralanıyor. Aylık alan kişi sayısının, tek bir dosyadan hak sahibi olan anne-kız gibi durumları kapsadığı için dosya sayısından daha yüksek olduğu ifade ediliyor.
karadenizgazetesi
karadenizgazetesi
