Samsun'da 12 Eylül askeri darbesinin 44'üncü yıl dönümünde, o yılları yaşayan sağcı ve solcu olan isimler, yaşadıkları acı hatıraları paylaştı.
Samsun'da 12 Eylül döneminde cezaevine giren, idamla yargılanan ve işkencelerden geçen isimler, tarihe kara bir leke gibi düşen o dönemde yaşananları anlattı. 12 Eylül 1980 askeri darbesinde cezaevlerine konulan 171 kişi işkence sonucu yaklaşık 300 kişi yaşamını yitirirken, 80 kişi ise idam edildi. 650 bin kişinin gözaltına alındığı 12 Eylül 1980 darbesinde, 230 bin kişi askeri mahkemelerce yargılandı, 1 milyon 683 bin kişi ise fişlendi. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası cezaevlerinde işkence gören Samsunlu sağcı, solcu ve ülkücüler, uğradıkları insanlık dışı işkenceleri unutamazken, o yıllarda yaşanan dehşet verici işkenceleri anlattı.
Samsun'da 12 Eylül 1980 askeri darbe sürecini yaşayan ve cezaevlerine konulan sağcı, solcu ve ülkücüler, ülke için kabus dolu o günlerin başlangıcı olan 12 Eylül'ü aradan geçen 44 yıla rağmen hala dün gibi hatırlıyor.
BİR SAĞDAN BİR SOLDAN ASTIKDönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in komutasında gerçekleşen 12 Eylül 1980 darbesi, Samsun'da bir çok kişinin cezaevlerinde işkence gördüğü, hatta öldüğü bir süreç oldu. 12 Eylül askeri darbesinin 37'inci yıl dönümünde dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, işkence ve zulümlerle geçen 12 Eylül süreci ile ilgili yıllar sonra, "Bir sağdan bir soldan astık dengeyi sağladık" diyordu.
12 EYLÜL'DE İŞKENCELERE MARUZ KALDILARSamsun'da 12 Eylül 1980 darbe sürecini yaşayan ülkücülerden olan Şaban Kılıç, sanatçı Ozan Arif, cezaevlerinde işkence gören isimler arasında yer alıyordu. Aynı şekilde o yıllarda sol siyasi görüşe sahip Suat Binici ve Suat Baysal'da inanılmaz işkencelere maruz kalmıştı. Samsun'un Bafra ilçesi doğumlu Hüseyin Kurumahmutoğlu'da 12 Eylül sürecinde cezaevinde ölen-öldürülen isimler arasındaydı. SUAT BİNİCİ 12 EYLÜL'DE YAŞADIKLARINI ANLATTI
CHP'nin Samsun eski Milletvekili Suat Binici'de 12 Eylül askeri darbesinde 4 yıl hapis cezası alan isimler arasındaydı. Suat Binici, o yılları ve yaşadıklarını şöyle anlattı.
"1980 askeri darbesinden büyük işkenceler çekmiş 107 kilo girdiğim gözetim altından 82 kilo olarak çıkmış birisiyim. Ben bunu yaşayan biriyim. Ben o tarihte 4 yıl 2 ay hapis cezası, 1.5 yıl sürgün cezası aldım. Yargılama devam etti, askeri Yargıtay kararı bozdu, sonunda zaman aşımından dava düştü. Biz bunları yaşadık. Bunlar bazılarına hayal gibi gelir. Ama o zamanki arkadaşlarımızın çektiği işkenceleri herkes bilir." KEMAL VEHBİ GÜL GÖREVDEN ALINDI
Kenan Evren'in komutasında gerçekleşen 12 Eylül darbesi sonrası Samsun Belediye Başkanlığı görevini yürüten Kemal Vehbi Gül, askeri yönetim tarafından görevinden alındı. Kemal Vehbi Gül'ün yerine ise yine askeri yönetim tarafından 13 Eylül 1980 tarihinde atama yapıldı.
65 GÜN İŞKENCE YAPILDISamsun'da yaşayan Suat Baysal, 12 Eylül 1980 darbesinde Dev-Yol davası kapsamında 11 yıl cezaevlerinde kalmış, iki kez ise idam cezası almıştı. Suat Baysal o yılları anlatırken uğradığı işkenceleri ise şöyle anlatıyordu. "12 Eylül askeri darbesi olduktan sonra bu darbeden kimse kurtulamadı. Darbe sağcı, solcu, ülkücü ve Kürtçü demeden herkesin üzerinden balyoz gibi geçti. Bu darbenin en büyük mağdurlarından biri de darbe öncesi sol görüşü savunanlardı. Darbeyi yapan generaller, solun ne kadar önde gelen ismi varsa hepsini derdest ederek günlerce işkenceler yaptılar. Ben 12 Eylül darbesi olmadan önce devrimciydim. Samsunda yaşıyordum. Darbe olduğunda Samsun'da gözaltına alındım. 65 gün boyunca gözaltında tutularak işkenceye maruz kaldım. Bu gözaltı süresinin 1.5 ayını hücrede geçirdim. Burada önce Samsun Askeri Cezaevi, sonra Amasya Cezaevi ve Erzincan'da 3 ayrı cezaevinde kaldım. O tarihte ağır hakaretler, işkenceler ve saldırılara maruz kaldık. Askerlerin temel amacı bizi askerleştirmekti. Bizi kimliksizleştirerek, askerler gibi davranmamız için çalışıyorlardı. İnsanlık dışı bir yaşam tarzına maruz kaldık. Tek tip elbise giydiriliyor. Onlar gibi içtimaya çıkarılıyorduk. Amaç bizi askerleştirmek, onursuzlaştırmak, içi boşaltılmış, kimliğinden uzaklaşlaşmış kişiler olmamız için böyle yapılıyordu.” ÜLKÜCÜ HÜSEYİN KURUMAHMUTOĞLU SABAH NAMAZINDA ÖLDÜRÜLDÜ
Samsun'un Bafra ilçesi doğumlu ülkücü Hüseyin Kurumahmutoğlu'da 12 Eylül 1980 darbe sürecinde cezaevine girdiğinde 17 yaşındaydı. 1980 darbesi sonrası cezaevine konulan Hüseyin Kurumahmutoğlu, 14 Temmuz 1987 tarihinde cezaevinde sabah namazı kıldığı esnada boynuna aldığı dipçik darbesiyle hayatını kaybetti. OZAN ARİF 190 SENE İLE YARGILANDI
Yine Samsunlu sanatçı ve ülkücü Ozan Arif'de 12 Eylül askeri darbe döneminde 190 yıl ile yargılanan isimler arasındaydı. Ozan Arif, bu nedenle o yıllarda ailesini ve çocuklarını geride bırakarak Almanya ya giderken 11 yıllık sürgün hayatının ardından ülkesine dönebildi. Ozan Arif, 2019 yılında hayatını kaybetti. Haydar ÖZTÜRK
