Bugünkü yazımızda esnek çalışma modellerinden biri olan evden çalışma home ofis çalışma modelinden bahsedeceğim.
Tabii öncelikle esnek çalışma modellerine kısaca değinelim. 4857 sayılı iş kanununda bahsi geçen esnek çalışma modelleri arasında kısmi süreli çalışma, çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma (evden veya teknolojik araçlar kullanılmak suretiyle işyeri dışında çalışma) yer almaktadır. Bu esnek çalışma modellerinden en yaygın olarak bilineni ve uygulananı kısmi süreli çalışma diğer bir tabirle part-time olarak geçen esnek çalışma modelidir. İş Kanunu’nda evden çalışma biçiminin uzaktan çalışma tanımlaması içerisinde yer aldığı görülmektedir. İş Kanunu’ndaki uzaktan çalışma tanımı dolayısıyla evden çalışma tanımı 2016 yılında mevzuata eklenen ek maddelerle getirilmiştir.
4857 sayılı iş kanununda yer almayan ancak zamanla literatüre geçen bazı esnek çalışma modelleri de bulunmaktadır. Bunlar bilgisayar ağı üzerinden (network) çalışma, esnek vardiya uygulaması, iş paylaşımı olarak sayılabilir. Bunlar arasında günümüzde en yaygın olarak bilinen çalışma modeli bilgisayar ağı üzerinden (network) çalışma modelidir.
Esnek çalışma ihtiyacı en çok pandemi sürecinde gündeme gelmiştir. Birçok ofis çalışanı evden çalışmak zorunda kalmış veya yeni evden çalışma modelleri denenmiştir.
Pandemi süreci ile birlikte giderek yaygınlaşan yeni esnek çalışma modellerinin iş mevzuatında yer alması artık kaçınılmaz hale gelmektedir. Esnek çalışma modelleri ile ilgili mevzuat çalışmalarının devam ettiği ve esnek çalışma, uzaktan çalışma, platform çalışma gibi yeni modelleri de kapsayacak düzenlemelerin yapılacağı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan tarafından da açıklanmıştır.
Yazımızın başlığına gelecek olursak neden çağrı butonu-mola butonu dedik. Çünkü evden çalışma-home ofis çalışma modelinin en çok uygulamaya koyulduğu sektör olan çağrı merkezlerinde çalışan işçilerin artık birçoğu evden - home ofis olarak çalışmaktadır. Çağrı merkezi çalışanı olarak evden çalışan işçiler işyeri merkezine gitmeden evden bilgisayar karşısında gelen çağrılara cevap vererek çalışmaktadır. Bu çalışma biçiminde müşteri temsilcisi olarak çalışanlar çağrı butonuna basarak çağrılara cevap vermekte ve mola butonuna basarak ara dinlenmesi yapmaktadır. Tabii buton derken fiziki bir butondan bahsetmiyoruz. Bilgisayar ekranında yer alan çağrı butonu ve mola butonundan bahsediyoruz. Çağrı butonu ve mola butonu dışında da farklı durumlar için bilgisayar ekranında butonlar da yer almaktadır. Örneğin toplantı butonu gibi. Bu çalışma biçiminde evden çalışan müşteri temsilcilerinin çalıştıkları süreler an be an bilgisayar üzerinde yer alan programlar sayesinde takip edilmekte ve kayıt altına alınmaktadır. Aynı şekilde çalışanın kullandığı ara dinlenmeleri de mola butonu ile kayıt altına alınmaktadır. Bu çalışma biçiminde genel olarak saatlik ücret uygulaması ön plana çıkmaktadır. Müşteri temsilcisi olarak evden çalışmanın en önemli avantajı rahat çalışma ortamı ayarlanabilmesi ve çağrı merkezi ortamında oluşan gürültüden uzak sakin bir ortamda çalışma imkanı olmasıdır. Tabi bu çalışma biçiminin avantajları olduğu kadar dezavantajları da bulunmaktadır. Örneğin molalar dışında sürekli çağrı gelmesi durumunda konuşmak zorunda kalmak gibi veya sürekli kulaklığın kulağınızda kalması gibi. Bu ve bunun gibi evden çalışma ve diğer esnek çalışma modellerinin yaygınlaşması nedeniyle bu konularda iş mevzuatında daha detaylı düzenlemelerin yer alması gerektiği kanaatindeyim. Yukarıda da bahsettiğim gibi bu konuda yapılacak düzenlemeler yolda görünüyor.
Evden çalışan çağrı merkezi çalışanları çalışma koşulları ile ilgili ve özlük hakları ile ilgili ne gibi sorunlarla karşılaşmaktadır. Bunlara daha sonraki yazılarımda değinmeye çalışacağım.
