Bilindiği üzere geçici iş göremezlik, sigortalı çalışanların iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir. Burada geçici iş göremezlikte sigortalı vurgusu öne çıkmaktadır. Çalışanın geçici iş göremezliği durumunda sigortalı olarak çalışıyor olması önem arz etmektedir.
Sigortalı çalışan çalıştığı işyerinde çalışmasına engel bir sağlık durumu ortaya çıktığında geçici iş göremezliğini belgelemek için hekim tarafından geçici iş göremezlik raporu alması gerekecektir. Ayrıca çalışan iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık gibi hallerde geçici iş göremezlik raporu alması durumunda raporunu işyerine bildirmesi gerekecektir. İşyerleri çalışan tarafından kendisine bildirilen raporu elektronik ortamda sgk sistemine girişini yapacaktır. Hekim onayıyla alınan geçici iş göremezlik raporu neticesinde ve işyeri tarafından sgk’ya bildirilmesi halinde çalışana sgk tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir. Bu ödenek her gün için yatarak tedavilerde günlük brüt ücretin yarısı, ayakta tedavilerde ise günlük brüt ücretin (2/3’ü) üçte ikisidir. Bu ödeneğin ödenebilmesi için iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekir.
Peki Geçici İş Göremezlik Ödeneği SGK tarafından her gün için ödenir mi?
Bu durum 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 18. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla;
a) İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için,
b) Hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için,
c) Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için,
d) Sigortalı kadının, erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için ödenecektir.
Burada en önemli kısım sadece hastalık halinde alınacak raporda sgk tarafından ödenecek ödeneğin 2 günün üzerinde alınan raporlarda geçerli olması. Çalışan iş kazası, meslek hastalığı ve analık dışındaki hastalık halinde 1-2 gün geçici iş göremezlik raporu aldığında ödenek alamayacaktır. Ancak eğer çalışan işyerinde aylık maktu ücret ile çalışan bir işçi ise o zaman bu sgk tarafından ödenmeyen 2 günlük kısım işveren tarafından işçiye ödenmesi gerekecektir. 2 günden fazla alınan raporlarda da eğer işçi aylık maktu ücret sisteminde çalışıyorsa o zaman işçinin aylık ücretinin sgk tarafından işçiye ödenen geçici iş göremezlik ödeneği miktarı mahsup edilerek ödenmesi gerekecektir.
Çalışan aynı gün hem çalışıp hem de geçici işi göremezlik raporu alırsa ne olacak?
Bazen çalışan işyerinde vardiyasını bitirip işyerinden ayrıldığında ve aynı gün hastaneye gittiğinde geçici iş göremezlik raporu alabilmektedir. Böyle bir durumda çalışanın hem sağlık raporunun hem de bu çalışmasının sgk’ya aynı anda bildirilmesi gerekmektedir. Eğer çalışan sgk sistemine çalıştı olarak bildirilmez ise haksız yere geçici iş göremezlik ödeneği alacaktır. SGK’nın şu anki sisteminde hem raporun bildirilmesi hem de çalıştı/çalışmadı bölümünde çalıştı olarak bildirilmesi mümkündür. Önemli olan burada gerçek durumu bildirmektir. Gerçek durum bildirilmediğinde ve bu durum (yani yersiz ödenen ödenek) tespit edildiğinde sgk tarafından ödenen ödeneğin geri alınması yanında idari para cezası uygulanması gündeme gelebilecektir. Tabii burada işçinin çalıştığı gün için geçici iş göremezlik raporu alınsa da o günün ücretinin işverence ödenmesi yani emeğinin karşılığının verilmesi gerekir.
