İŞVERENLER DİKKAT! İSTİHDAM TEŞVİKLERİNİZ YANABİLİR

İstihdam teşvikleri neden yanabilir sorusundan önce istihdam teşviki nedir ve yürürlükteki istihdam teşvikleri nelerdir bunlardan bahsedelim.

İstihdam teşvikleri işverenlerin belirli kriterlere uygun kişileri istihdam etmeleri durumunda, devlet tarafından sağlanan çeşitli desteklerdir. Bu destekler, genellikle sosyal güvenlik primi indirimleri, işsizlik sigortası primi ödemeleri veya doğrudan nakdi destekler şeklinde verilebilir.

İstihdam teşviklerinin başlıca amacı istihdamı artırarak işsizliği azaltmak ve belirli gruplara yönelik istihdamı teşvik etmektir. Yürürlükteki istihdam teşviklerine gelecek olursak. Sosyal güvenlik kurumu aracılığıyla sağlanan 2024 yılı için mevcut 15 adet istihdam teşviki bulunmaktadır. Bu teşvikler SGK tarafından belirli kriterler/şartlar doğrultusunda sağlanmaktadır.

Bu teşviklerin başlıcaları; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden 5 puan indirim, asgari ücret desteği, işsizlik ödeneği alanların istihdamı halinde uygulanan prim teşviki, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için işsizlik sigortası primi teşviki, genç, kadın ve mesleki belge sahibi olanların istihdamına yönelik teşvik, engelli sigortalıların istihdamına yönelik teşvik, sosyal hizmetlerden faydalanan kişilerin istihdamına yönelik teşvik, sosyal yardım alanların istihdamına yönelik teşvik, yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararlar uyarınca uygulanan teşviklerdir.

Peki, bu teşvikler kapsamında neler sağlanmaktadır? Örneğin asgari ücret desteğine ilişkin teşvikte işçi başına 700 TL destek sağlanmakta, işsizlik ödeneği alanların istihdamı halinde uygulanan prim teşvikinde işsizlik ödeneği almakta olanların işverenler tarafından işe alınması durumunda, bu sigortalıların işsizlik ödeneğine hak kazandığı süre boyunca prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primlerinin yüzde 1’i ile uzun vadeli sigorta primleri ve genel sağlık sigortası priminin tamamı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmaktadır.  

Nelere dikkat edilmez ise istihdam teşvikleri yanabilir?

Birçok istihdam teşvikinde aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresinde verilmesi, primlerin yasal süresinde ödenmesi, kuruma borcun bulunmaması (varsa da yapılandırılmış/tecil ve taksitlendirilmiş olması ve düzenli ödenmesi), gibi şartlara uyma zorunluluğu bulunmaktadır. İstenilen şartlara uyulmadığı takdirde teşvikler 5510 sayılı kanunun ek 14’üncü maddesi kapsamında iptal edilebilmektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı veya SGK denetim elemanları tarafından yapılan kontrol ve denetimler neticesinde veya olası bir mahkeme kararı sonucu kayıt dışı sigortalılık veya bildirilen kişilerin fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi durumunda; tespit edilen kişi sayısı aynı işyerinde çalıştırılan toplam sigortalı sayısının yüzde 1’ini aşması veya yüzde 1’i aşmamakla birlikte beş kişiden fazla olması halinde, ilk tespitte bir ay, ilk tespit tarihini takiben 3 yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için ise birer yıl süreyle sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanamayacaktır.

Kurumların denetim elemanlarınca yapılacak denetimlerde kayıt dışı sigortalılık tespitinin yanı sıra kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden doğan sigorta primi, işsizlik sigortası primi borçlarının da yasal süresi içerisinde ödenmesi teşviklerin iptal olmaması açısından önem arz etmektedir. Kurumlarca yapılan bir çok denetimlerde işverenlerin karşısına geriye dönük tespit edilen fazla çalışma ücreti, genel tatil ücreti veya çeşitli nedenlerle eksik ödenen günlük ücrete ilişkin prim günü eksiği nedeniyle prim borcu çıkabilmektedir. Geriye dönük prim borcu çıkması durumunda SGK tarafından, primlerin yasal sürede ödenmemesi gerekçesiyle teşviklerle ilgili iptal/yasaklama ve cezalar ile karşı karşıya kalınabilmektedir. Teşviklerin yanmaması adına işçilerin hak ettikleri fazla çalışma, genel tatil çalışması gibi ilave ücretlerin ve günlük/aylık ücretlerinin zamanında ve eksiksiz ödenmesi gerekmektedir.