Daha önceki bir yazımda 2024/14 sayılı ‘Rehberlik, Teftiş ve Denetim Faaliyetlerinin Düzenli ve Etkin Bir Şekilde Yerine Getirilmesi’ başlıklı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2025 yılının denetim yılı olacağından bahsetmiştim.
Bu kapsamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetim faaliyetlerine başlamak için hazırlıklarını tamamladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı birçok sektörde yıl boyunca programlı denetimler gerçekleştirecek. Bu programlı denetim faaliyeti Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nda görevli iş müfettişleri tarafından gerçekleştirilecek.
Peki, programlı denetim nedir neleri kapsamaktadır?
Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nda görevli iş müfettişleri işyerlerinde inceleme denetimleri ve programlı denetim olmak üzere iki tür denetim faaliyeti yürütmektedir. İnceleme denetimlerinde genelde belirli konularla ilgili sınırlı denetim yapılırken programlı denetimlerde iş mevzuatı ilgili ve mevzuatın tüm yönleriyle kapsamlı bir denetim yapılmaktadır.
Bu yıl yapılacak denetimlerde programlı denetimlerin ağırlık kazandığı görülmektedir. Peki hangi sektörlerde programlı denetimler yapılacak?
Geçtiğimiz yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca konaklama sektörü, tekstil sektörü, çağrı merkezleri başta olmak üzere birçok sektörde denetimler gerçekleştirilmişti.
Bakanlığın bu yıl yapacağı programlı denetimler sağlık sektörü (özel hastaneler), özel öğretim kurumları (özel okullar), kargo şirketleri, organize sanayi bölgeleri başta olmak üzere birçok sektörü kapsamakta ve bu denetimler gerek çalışanların iş sağlığı ve güvenliği, gerekse işin yürütümü/çalışma koşulları yönünden yapılmaktadır.
Peki yapılacak programlı denetimlerde neler ön plana çıkacaktır?
İşyerlerinde yapılacak programlı denetimler iş mevzuatının tüm yönleriyle yapılacağından başta çalışanların sigortalılıkları olmak üzere, ücretin zamanında ödenmesi, fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil çalışması, yıllık ücretli izin, postalar halinde çalışma, sektörel bazda verilmesi gereken ödenekler, özel öğretim kurumlarında ders ücretleri gibi birçok konuyu kapsamaktadır.
Bu kapsamda çalışanlarla ilgili olan tüm kayıt ve belgeler incelenebilecektir. Yapılacak denetimlerde giderilmeyen eksiklikler için idari para cezaları da gündeme gelebilecektir. Bu kapsamda iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, kayıtdışılık ve ücretlerin ödenmesi (elden ödeme, geç ödeme) konularında ciddi idari para cezaları yazılabilmektedir.
Yapılacak programlı denetimlere işyerlerinin hazır olması gerekir. Yapılacak denetimlerde eksikliklerin giderilmemiş olması durumunda çalışanlara hakları ile ilgili bilgilendirilme yapılabilecektir. Bu durumda çalışanlar tarafından haklarının ödenmesi adına konunun yargıya taşınması gündeme gelebilir. İş Müfettişlerince tutulacak tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olacağından tespit edilen çalışan haklarının işveren tarafından ödenmesi yargısal aşamaya gelinmemesi açısından önem arz etmektedir.
