Suriye'de 54 yıllık Esad dönemi, 8 Aralık 2024'te Beşar Esad'ın ülkeden kaçıp, Rusya'ya sığınmasıyla son buldu.
Böylece 2011 yılında başlayan, milyonlarca Suriyelinin yurtlarından göç etmelerine neden olan, Akdeniz ve Ege'yi mülteci mezarlığına dönüştüren, 13 yıllık iç savaş da 12 günde sona ermiş oldu.
Suriye'de rejimin çöküşünden şimdiye kadar neler olduğunu kısaca özetlersek, HTŞ öncülüğündeki muhalif gruplar önce, başta başkent Şam olmak üzere Halep, Hama, Humus, İdlib ve Dera gibi birçok kenti ele geçirdi. Ardından da 1. Suriye geçiş hükümeti kuruldu.
Bu hükümetin ardından ise mart ayının sonunda Ahmed El Şara'nın devlet başkanlığında yeni bir geçiş hükümeti kuruldu.
Suriye'deki bu gelişmeler şimdilik diplomasinin konusu olacak şekilde, Türkiye'nin dış politikasındaki en önemli meselelerden birisi olmaya devam ediyor.
İç politikada ise bu meselenin bizi en çok ilgilendiren yönü, elbette ki Suriyeli mülteciler konusu.
Bildiğiniz gibi Esad rejiminin çökmesinin ardından çok sayıda, hatta binlerce Suriyelinin ülkelerine döndükleri yönünde yayınlar yapıldı ve hala da yapılmaya devam ediliyor.
Gerçekten böyle mi?
Önce Türkiye'de ardından Samsun'da yaşayan yabancılarla ilgili bilgi vereyim.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre Türkiye’de yabancı nüfus, 2016 sonunda 816 bin 410 kişi, 2017 sonunda 919 bin 61 kişi, 2018 sonunda 1 milyon 211 bin 34 kişi, 2019 sonunda 1 milyon 531 bin 180 kişi, 2020 sonunda 1 milyon 333 bin 410 kişi, 2021 sonunda 1 milyon 792 bin 36 kişi, 2022 sonunda 1 milyon 823 bin 836 kişi ve 2023 sonunda 1 milyon 570 bin 543 kişi olarak belirtiliyor.
Samsun'daki yabancı nüfus ise, 2016 sonunda 14 bin 641 kişi, 2017 sonunda 20 bin 921 kişi, 2018 sonunda 29 bin 180 kişi, 2019 sonunda 32 bin 963 kişi, 2020 sonunda 28 bin 204 kişi, 2021 sonunda 39 bin 912 kişi, 2022 sonunda 28 bin 655 kişi ve 2023 sonunda ise 20 bin 599 kişi olarak açıklanıyor.
Buna göre yabancı nüfusu; 2016-2023 döneminde Türkiye’de yüzde 92,4 oranında artarken Samsun'da yüzde 40,7 oranında artmış.
2023 sonunda ise bir önceki yıl sonuna göre Türkiye’de yüzde 13,9 oranında azalırken, Samsun'da ise yüzde 28,1 oranında azaldı.
Samsun'daki yabancı nüfusun toplam yabancı nüfus içindeki payı ise; 2022 yıl sonunda yüzde 1,57 iken, 2023 yıl sonunda yüzde 1,31.
Böylece 2023 yıl sonu itibariyle Türkiye nüfusunun yüzde 1,84’ü yabancı iken Samsun nüfusunun ise yüzde 1,50'si yabancılardan oluşuyor. Buna göre de 2023 yıl sonu itibariyle Türkiye’deki 1 milyon 570 bin 543 yabancı nüfusun 20 bin 599'u Samsun'da yaşıyor.
Samsun; İstanbul, Ankara, Antalya, Bursa, Mersin, İzmir, Konya, Sakarya, Muğla, Eskişehir ve Yalova illerinden sonra en fazla yabancı nüfusun bulunduğu 12. il durumunda.
Şimdi gelelim geçici koruma kapsamında Samsun'daki Suriyelilerin sayısına.
Yine Göç İdaresi'nin verilerine göre Samsun'da; 27 Şubat 2020 tarihinde 6 bin 623 kişi, 3 Mart 2021 tarihinde 7 bin 657 kişi, 3 Şubat 2022 tarihinde 10 bin 355 kişi ve 8 Haziran 2023 tarihinde 9 bin 55 kişi ve 5 Aralık 2024 tarihinde 8 bin 291 Suriyeli yaşıyor.
Geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin sayısı 27 Şubat 2020 ile 5 Aralık 2024 döneminde, Türkiye’de yüzde 18,14 azalırken Samsun'da yüzde 25,18 artmış durumda.
8 Haziran 2023 ile 5 Aralık 2024 döneminde ise Türkiye’de yüzde 12,58 azalırken, Samsun'da sadece yüzde 8,44 oranında azalmış durumda.
Gelelim son verilere: 5 Aralık 2024 tarihi itibariyle geçici koruma kapsamında Türkiye’de bulunan toplam 2 milyon 936 bin 369 Suriyelinin 8 bin 291'i Samsun'da bulunuyor.
Göç İdaresi'nin buradan sonraki verileriyle ilgili elimde şu anda bir bilgi yok. Samsun Valiliği 2024 yılından bugüne kadar Samsun'da bulunan 8 bin 291 Suriyeliden kaçının ülkesine geri döndüğü konusunda bir bilgi verirse, elbette ben de sizi bilgilendireceğim.
Ben de merak ediyorum; Suriye'de Esad ülkeden gitti ama Suriyeliler ülkelerine geri dönmeye başladılar mı? Bana pek de öyle gelmiyor.
Çünkü son veriler, Samsun'da yaşayan Suriyelilerin pek de ülkelerine geri dönmek istemediklerini gösteriyor.
***
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) işsizlik oranının yüzde 7,9’a gerilediğini ve son 25 yılın en düşük düzeyine indiğini açıkladı.
İş ve İşçi Bulma Kurumu (İŞKUR)'un verileri ise bu verilerle bir hayli çelişiyor. Tam aksine işten çıkartılan, işsiz kalan, işsizlik maaşı için başvuranlarda üç kata varan artış yaşandığını gösteriyor.
İşsizlik maaşı başvurularında işte rakamlar:
2023 yılı: 1 milyon 614 bin 180 kişi
2024 yılı: 1 milyon 659 bin 922 kişi
2025’in ilk 3 ayı: 953 bin 255 kişi
Buna göre sadece üç ayda başvurular yüzde 129,5 oranında artmış durumda.
Bakın bu ülkede sadece nisan ayında işten çıkartılan, işini kaybedenlere işsizlik maaşı için yapılan ödeme tutarı 2,7 milyar lira olurken, teşvik ve destek ödemeleri adı altında işverenlere aktarılan kaynak 5,6 milyar lira ile işsizlere ödenen maaşın iki katını aştı.
Bu tablo, ekonomik istikrarsızlığın derinleştiğini ve iş kayıplarının hızlandığını gözler önüne sermiyor mu!
