Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in kamuoyuna açıkladığı kamuda uygulanacak tasarruf tedbirlerini sanırım hepiniz hatırlıyorsunuz.
2024 yılı mayıs ayının ortalarıydı. Kamunun giderlerini azaltarak, enflasyonun düşürülmesine katkı sağlamak amaçlanıyordu. Sözde bu tasarruflarla hayat pahalılığını ortadan kaldıracaklardı.
Neler vardı o tedbirler arasında?
Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç, kamu kurumları, toplu taşıma olan yerlerde personel servisleri kaldırılmıştı örneğin.
Kamu taşıtları yerli ve elektrikli taşıtlara dönüştürülecek, mevcut kiralık araçlar, sözleşme süresi bitince izin alınmadan yeniden kiralanmayacaktı. Bakanlıklarda ise en fazla 3 araç makam hizmetlerinde kullanılabilecekti.
Faturaları yüksek gelen cep telefonlarına da büyük sınırlama getirilmişti. Cep telefonu hakkı sadece Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakanlar, yüksek yargı organı başkanları, valiler, belediye başkanları ve üst yöneticilerde olacaktı.
Kamu kurumları, faaliyetleriyle doğrudan ilgili tanıtımlar hariç basın yayın organlarına ilan ve reklam verilemeyecekti.
Bu tedbir kararlarının alındığı dönemden bugüne bir yılın dolmasına çok kısa bir süre kaldı. Peki bu süreçte devlet tasarruf yapabildi mi dersiniz?
Yok yapamamış.
Nereden mi biliyorum?
Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, bütçe verileriyle kamuda tasarrufun ne durumda olduğunu incelemiş. Yılmaz'ın yaptığı bu incelemelere göre enerji giderleri hala çok yüksek, taşıt giderlerinde ise bırakın azalmayı yüzde 136 oranında artış var.
2024 yılının ilk üç ayında taşıt giderleri 2,1 milyar TL’den son üç ayda yaklaşık 4 kat artışla 10,3 milyar TL'ye ulaşmış.
Burada taşıt alımlarının etkisi büyük. Yılın ilk altı ayında taşıt alımı için 231 milyon TL harcanırken son altı ayda harcama 7,5 milyar TL olmuş.
Taşıt alımı arttıkça onarım giderleri de doğal olarak artmış ve yılın ilk çeyreğinde taşıt onarımına 855 milyon TL harcanırken, yılın son çeyreğinde harcama 2,3 milyar TL’ye yükselmiş.
Haberleşme giderleri de kesilecekti hatırlarsanız. 2024 yılı ilk çeyrekte 2,2 milyar TL'den son çeyrekte yaklaşık 2,5 kat artarak 8,1 milyar TL'ye ulaşmış.
Kırtasiye-baskı giderleri ise yılın ilk çeyreğinden son çeyreğine kadar 4 kat, lojman-sosyal tesis giderleri de 6 kat artmış.
Temsil-ağırlama-organizasyon giderleri yılın son döneminde azalmış ve 2024’te toplam 2,4 milyar TL harcanmış.
Görünen şu ki, harcamalar azalmamış. Hatta tasarruf edileceğine, giderek daha çok harcanmış.Enerji giderlerinin ulaştığı düzey ise, asıl tasarruf edilmesi gereken temel belirleyici olduğunu gösteriyor.
Tasarruf kapsamındaki tüm kalemlere yapılan harcamaların yarısından fazlasını enerji giderleri oluşturmuş.
Yani sonuç şu.
Devletin tasarruf falan yaptığı yok. Enflasyonla mücadelenin yükünü yine alım gücü eridikçe eriyen ücretli ve dar gelirlinin sırtına vurulmuş halde.
VERDİĞİNİZ SÖZLER NE OLDU?
Bir arkadaşım sosyal medya hesabında hükümetin 14-28 Mayıs 2023 seçimlerinde söz verdiği ama şimdiye kadar hiçbir adım atmadığı düzenlemelerin listesini yayınladı.
Ben de hatırlatmak istedim. TBMM'de yasalaşmayı bekleyen o sözler bakın hangileri:
-Kademeli emeklilik
-Yapı kayıt mağduriyetlerinin çözümü
-Mülakat mağduru öğretmenlere ek atama
-Ehliyet affı
-Memur disiplin affı
-Staj ve çıraklığın sigorta başlangıcı sayılması
-Denklik affı
-SGK affı
-Havacılık tazminatı sorununun çözümü
-YHS çalışanlarının haklarının tanınması
-Zorunlu emekli edilen işçilerin geri dönüşü
-3600 ek gösterge
-Öğrenci affı
-Bağ-Kur tescil affı
-Pomem sağlık ve sicil mağdurlarının haklarının iadesi
-Memur alımında 35 yaş sınırı kaldırma
-Askerlik borçlanmasının polis, asker ve memurlara tanınması
-Kışlasız bedelli askerlik
-Kamu mühendislerine haklar
-Maliye memurlarına uzmanlık hakkı
-Sözleşmeli erlere memurluk hakkı
-Taşeron işçilere kadro
-Kamu işçilerine tayin ve statü hakkı
-Yardımcı hizmetler sınıfına statü
-Sivil okul borçlanmasıyla astsubay mağduriyetlerinin giderilmesi
-ASM grup çalışanlarına kadro
-Belediye şirket işçilerine kadro
-Üniversite mezunu kamu işçilerinin mağduriyetlerinin çözümü
-Memur emeklilerine seyyanen zam
***
Türkiye'de 20 milyon insan sosyal yardım alıyor. Esnaf ve şirketlerden konkartodo ve iflas kararları geliyor. Ama hala 'adalette sorun yok, ekonomi iyi yolda' şarkısını söylemeye devam!
