Arada bir cumhuriyet daha var, Azerbaycan Cumhuriyet’i.
Azerbaycan halk şurası tarafından 28 Mayıs 1918’de Mehmet Emin Resulzade başkanlığında kuruldu. Milli şuranın kabul ettiği kuruluş beyannamesinde “ülkenin yönetim şeklinin cumhuriyet olduğu” belirtiliyordu.
Nuri(Killigil) kumandasındaki Türk Ordusu Bakü’ye girerken sözlerini Ahmet Cevat’ın yazdığı bestesini Üzeyir Hacıbeyofun yaptığı meşhur şarkı-marş ne derseniz deyinin hala söylenir:
Çırpınırdın Karadeniz
Bakıp Türk’ ün bayrağına,
Ah ölmeden bir görseydim
Düşebilsem toprağına
Sırmalar taksam koluna
İnciler dizsem yolunu
Fırtınalar dursun yana
Kurban Türk’ün bayrağına
…
“
Bu arada unutmadan söyleyeyim Nuri Paşa, Başkumandan Enver Paşa’nın küçük kardeşidir ve ilk silah farikasının kurucusudur. Sütlüce’deki o fabrika ikinci cihan harbi sırasında bir sabotaja kurban gitti.
Mehmet Emin Resulzade’nin “bir kere yükselen bayrak bir daha inmez” sözü de hala geçerlidir.
