Üretici ,köylü; ter akıtır, binbir zahmetle yetiştirir….
Emeğinin, göz nurunun, çabasının karşılığını almak için, satar…
Satar ama bir de market rafına bakar….
5 kuruşa verdiği mal……rafta 25 kuruş olmuş !...
Nasıl olmuş ?..Herhalde Hokus-pokus ile olmuş…..
* * *
Pek tabi ki ürünün verimini ve kalitesini çevre kompenentleri dediğimiz iklim,su, güneş,yağış vs.. etmenler tayin eder.
Ama bununla beraber girdi fiyatları ki; gübre,mazot,ilaç,fide, sera ekipmanları gibi birçok sayamayacağımız faktör devreye giriyor……
Bunların durumu malum…..bunları dolarla almıyoruz di mi( ? ……….!...... ? ).
Hadi ürün yetişti..Dooooğru Hal’e….Bakalım film nasıl devam ediyor ?.....
Yasal komisyon bedeli, % 2 stopaj vergisi, KDV derken ..ilk fiyat oluşumunun temeli atılıyor…
Burdan malı alan tedarikçi kişiler veya tüccarlar ürünü sınıflandırıyor..Paketlenen mal % 1 rüsüm bedeli,nakliye (navlun) bedeli,işçilik kalemleri,işletme giderleri ve kar’ıda eklenerek markete-manava erişiyor…..
İşte ne olduysa burada oluyor….
Ürünün bedeli bir anda 2 katına kadar çıkıyor…
Hani bir siyasetçi demişti ya: "Hiçbir şey olmasa bile kesinlikle bir şeyler oldu ama fark edemedik" işte tam öyle bir vaka var karşımızda……
Haydi bakalım….bir de markette-manavda işçilik,nakliye ve işletme karı ekleyin….Ne oldu ?.
5 iken 25 oldu di mi?.....
. * * *
Geçenlerde Tv’de haber programı Antalyalı çiftçiyi gösteriyor….
Adam diyor: “ Ben domatesimi seradan toptan 80 kuruştan sattım…..”
Aynı haberin devamı…Bir büyükşehir marketinde domates 7,5 Tl….
Neredeyse 10 katı…varın vehameti siz düşünün…..10 katı
Tabii ki acımasızca çiftçiyi, halciyi, tedarikçiyi, marketçiyi, manavı, pazarda ürün satan satıcı dayıyı tek başına suçlamayacağız….
Çiftçi olmasa ürün olmaz…Komisyoncu olmasa Çiftçi olmaz…..Tedarikçi olmasa dağıtım olmaz….Dağıtım olmasa?…….Sonu sütü içen ineğin hikayesi gibi….Yandı..Bitti…Kül oldu!….
Pekiii Çözüm yok mu ?..Tabii ki var…..mümkün:
Uzmanların tavsiyesi ve tavsiyemiz de odur ki:
1-Öncelikle bu ülkenin tarım politikalarındaki belirsizlikler giderilecek, planlı üretim temel kabul edilecek…..
2-Global ölçek ve ülke dinamiği baz alınarak ülkesel tarımı Devlet yönlendirecek…
3-Ürün fiyatının majör belirleyici elemanları olan vergi ve aracı karları ….düzenlenecek.
4-Topallayarak giden ve vatandaşa külfiyeti aşırı olan mevcut sistem yerine alternatif model olarak aracı sayısını azaltan ve çiftçilerin örgütlü yapı modelini esas alarak oluşturacakları bir sisteme ivedilikle geçilmelidir.
Yani; üreticiden çıkan mal, örgütler -ki en önemlisi kooperatiflerdir- vasıtasıyla market/manav/pazaryerine ulaştırılıp vatandaşa sunulmalıdır…..
Vatandaş ta bol bol tüketsin….
Köylü de bereketini görsün….
Kalın sağlıcakla…..
Selman ÇUBUKÇUOĞLU
Zir. Yük. Müh.