Türkler tarihin en eski devletlerinden itibaren pek çok devletler kurmuşlardır.
Bu devletlerde pek çok farklı kökenden ve dinden topluluklar bir arada yaşamışlardır.
Bunun siyasi gerekçesi Türklerin cihan hâkimiyeti anlayışıdır.
Ancak sizin bu insanları bir arada yaşatabilmeniz için başka şeylere de ihtiyacınız vardır.
Bu başka şeylerin başında kanunlar gelmektedir.
Türklerde kanunlara töre denir.
Yazıtlarda kanun ve devlet, töre ve il kelimelerinin tamamlayıcısı olduğunu gösterir.
Yani devletin yaşayabilmesi için kanuna, kanunların yaşatılabilmesi için de devlete ihtiyaç vardır.
Töre siyasi ve sosyal hayatı düzenleyen kurallar manzumesidir.
Töre hükümleri yazılı olmayan hukuk kurallarıdır.
Gelenekler ‘toy’da alınan kararlar ve hükümdar buyrukların oluşurlar.
Ancak ne hükümdar ne de toy geleneklere aykırı kanunlar yapamaz.
Törenin üç temek özelliği vardır.
Adalet, iyilik, eşitlik.
Kanunlar karşısında bütün vatandaşların eşit olması ve bu kuralın sıkı sıkıya uygulanması başka toplumların Türk idaresine sempati duymasının temel sebebidir.
Çünkü töreye uymamak toplumda en büyük suçtur.
Hukuk iki şekilde tecelli eder.
Birincisi kağanın başkanlık ettiği yüksek devlet mahkemesidir ki burada genellikle devlete karşı işlenmiş suçlar cezalandırılır.
İkincisi olarak yargıçların genel olarak belirli ailelerden ya da vezirlerden seçilir.
Cezalar suçun derecesine göre değişebilirdi.
Ancak devlet verilen cezanın uygulanması noktasında çok kararlı davranırdı.
Adam öldürmek, casusluk yapmak, barış zamanında birbirine silah çekmek, tecavüz etmek gibi suçlar doğrudan ölümle cezalandırılırdı.
Bunun dışında dayak, organ kesme ya da toplumdan tecrit etme gibi çeşitli cezalarda uygulanırdı.
Cezaların ağır olması sebebiyle toplumda suç işleme oranı düşüktü.
Konargöçer hayat tarzının benimsendiği toplum yapısında sınıflı bir toplum yapısının olmayışı ve törede yer alan kesin ve net cezalar sayesinde suç oranları düşük olurken toplumsal huzur ve güven de bir o kadar yüksek idi.
Günümüz toplumunda cezaların yetersizliği ve güven duygusunun kaybıyla insanlar arasında suç oranlarında gözle görünen bir artış söz konusu olmuştur.
Bizler töremizden gelenek ve göreneklerimizden ayrıldıkça geçmişimiz ile bu günümüz arasına duvarlar örmeye devam ettikçe korkulan gerçekler muhakkak bizi de bulacaktır.
Vesselam.