Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın kayıtdışı istihdamın önlenmesi amacıyla işverenler üzerinde yaptığı araştırmada, işverenlerin yüzde 60’ı çalışanların daha yüksek ücret alsalar bile asgari ücretten sigorta primi ödediklerini açıkladı. İşverenlerin büyük bir bölümü de maliyeti düşürmek için çalışanlara eksik sigorta yapıldığını söyledi
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın kayıtdışı istihdamın önlenmesi diyalog ve işbirliği projesi kapsamında çalışanlar ve işsizler üzerinde yaptığı araştırmanın ardından, işverenlere yönelik araştırmasının sonuçları da belli oldu. Samsun, Amasya, Tokat ve Çorum'da yapılan araştırmada, özellikle sigorta primleri kaçak ve çocuk işçi çalıştırma, prim günlerinin eksik ödenmesi ve asgari ücret üzerinden yapılan prim ödemeleri ile ilgili çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. MAAŞLAR ASGARİ ÜCRET DÜZEYİNDE Araştırmaya Samsun'dan 71 şahıs işletmesi, 92 limited şirketi ve 29 Anonim Şirket olmak üzere toplam 192 işletme sahibi katıldı. Araştırmaya katılan patronlar, işletmelerde günlük çalışma süresi ortalama 9 saat olduğunu, yüzde 85’inden fazlası çalışanlara aylık olarak ücret ödediklerini ve ortalama ücret düzeyinin çoğunlukla asgari ücret ile aynı olduğunu ifade ettiler. İşletmelerin yaklaşık beşte biri, asgari ücretin üzerinde ücret ödediklerini söylediler. BİZ TAM SİGORTA YAPIYORUZ AMA O YAPMIYOR İşverenlerin yaklaşık tamamı kendi çalışanlarının tümünün sigortalı olarak çalıştığını belirtirlerken, yarısından biraz fazla bir kesimi ise çalışanların genellikle sigorta yerine daha yüksek ücret istediklerini, ücretler düşük olduğu için çalışanların bir kısmının ek iş yaptığını belirtti. Arnaştırmaya katılan işverenler, kendilerinin çalışanlarının tümünü sigortalı çalıştırdıklarını ancak diğer işverenlerin çalışanlarını hemen sigortalamadıklarını, bazı işverenlerin da yanında çalıştırdıklarının hepsini sigortalamadıklarını, yabancı kaçak işçi de çalıştırıldığını ve SGK’dan aylık alan çalışanların kendi istekleriyle sigortasız çalıştıklarını söylediler. KADIN ÇALIŞANLARIN SİGORTALARI YAPILMIYOR İşverenlerin yarısından daha az bir kesimi daha çok kadınlar çalıştığı için sigortalarının nadiren yapıldığını belirtirlerken, işler mevsimlik olduğu için işçilerin sigortasız çalıştırıldığına, çalışanların prime esas kazançlarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğini söylediler. Çalışanların genellikle niteliksiz olduğu için nadiren sigortalandığını, çalışanların işi geçici olarak gördükleri için de sigorta istemediklerini söylediler. MAAŞ YÜKSEK OLSA DA PRİM ASGARİ ÜCRETTEN Araştırma işverenlerin yüzde 60’ından biraz fazla bir kesimi ise çalışanların daha yüksek ücret alsalar bile asgari ücretten sigortalandığını, ÇSGB denetimlerinin sıkı olması nedeniyle fazla mesailerin sigorta bildirimlerinin tam olarak bildirildiğine inandıklarını belirttiler. Çapraz tablo analizlerinde de, işyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin tamamının, 50-99 kişi arasında personel çalıştıran işverenlerin yaklaşık yüzde 33’ünün, diğer gruplardaki işverenlerin de yaklaşık yüzde 50-60 arasında değişen oranlarda çalışanları daha yüksek ücret almalarına rağmen asgari ücretten sigortalandığını belirtti. 18 YAŞ ALTINDAKİLER SİGORTASIZ İşverenlerin büyük bir bölümü rekabet yoğun olduğu ve maliyeti düşürmek için çalışanlara eksik sigorta yapıldığını düşündüklerini açıkladılar. İşyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin yaklaşık yüzde 86’sı, 5 kişiden az, 5-10, 11-24, 25-49 ve 50-99 kişi arasında personel çalıştıran işverenlerin sırasıyla yaklaşık yüzde 46’sı, yüzde 58’i, yüzde 52’si, yüzde 53’ü ve yüzde 33’ü 18 yaşın altında çalışanların sigortalanmadığına katıldıklarını söylediler. KAÇAK İŞÇİ ÇALIŞTIRILIYOR İşyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin tamamı, diğer gruplardaki işyeri sahiplerinin yaklaşık yüzde 40-60 arasında değişen bir kesimi yabancı kaçak işçi çalıştırıldığını ifade etti. MESAİLER DE BİLDİRİLMİYOR Araştırma çalışanların mesaileriyle ilgili de SGK'nın doğru bilgilendirilmediğini ortaya koydu. Buna göre fazla mesai yapılan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 45’i, fazla mesai yapılmayan işyerlerinde işverenlerin yüzde 48’i, çalışanların çalıştıkların gün sayılarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğine katıldıklarını söyledi. İşyerinde fazla mesai yapılma durumuna fazla mesai yapılan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 41’i, fazla mesai yapılmayan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 47’si çalışanların prime esas kazançlarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğini düşündüklerini açıkladı.
Gülsüm ATİK
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın kayıtdışı istihdamın önlenmesi diyalog ve işbirliği projesi kapsamında çalışanlar ve işsizler üzerinde yaptığı araştırmanın ardından, işverenlere yönelik araştırmasının sonuçları da belli oldu. Samsun, Amasya, Tokat ve Çorum'da yapılan araştırmada, özellikle sigorta primleri kaçak ve çocuk işçi çalıştırma, prim günlerinin eksik ödenmesi ve asgari ücret üzerinden yapılan prim ödemeleri ile ilgili çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. MAAŞLAR ASGARİ ÜCRET DÜZEYİNDE Araştırmaya Samsun'dan 71 şahıs işletmesi, 92 limited şirketi ve 29 Anonim Şirket olmak üzere toplam 192 işletme sahibi katıldı. Araştırmaya katılan patronlar, işletmelerde günlük çalışma süresi ortalama 9 saat olduğunu, yüzde 85’inden fazlası çalışanlara aylık olarak ücret ödediklerini ve ortalama ücret düzeyinin çoğunlukla asgari ücret ile aynı olduğunu ifade ettiler. İşletmelerin yaklaşık beşte biri, asgari ücretin üzerinde ücret ödediklerini söylediler. BİZ TAM SİGORTA YAPIYORUZ AMA O YAPMIYOR İşverenlerin yaklaşık tamamı kendi çalışanlarının tümünün sigortalı olarak çalıştığını belirtirlerken, yarısından biraz fazla bir kesimi ise çalışanların genellikle sigorta yerine daha yüksek ücret istediklerini, ücretler düşük olduğu için çalışanların bir kısmının ek iş yaptığını belirtti. Arnaştırmaya katılan işverenler, kendilerinin çalışanlarının tümünü sigortalı çalıştırdıklarını ancak diğer işverenlerin çalışanlarını hemen sigortalamadıklarını, bazı işverenlerin da yanında çalıştırdıklarının hepsini sigortalamadıklarını, yabancı kaçak işçi de çalıştırıldığını ve SGK’dan aylık alan çalışanların kendi istekleriyle sigortasız çalıştıklarını söylediler. KADIN ÇALIŞANLARIN SİGORTALARI YAPILMIYOR İşverenlerin yarısından daha az bir kesimi daha çok kadınlar çalıştığı için sigortalarının nadiren yapıldığını belirtirlerken, işler mevsimlik olduğu için işçilerin sigortasız çalıştırıldığına, çalışanların prime esas kazançlarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğini söylediler. Çalışanların genellikle niteliksiz olduğu için nadiren sigortalandığını, çalışanların işi geçici olarak gördükleri için de sigorta istemediklerini söylediler. MAAŞ YÜKSEK OLSA DA PRİM ASGARİ ÜCRETTEN Araştırma işverenlerin yüzde 60’ından biraz fazla bir kesimi ise çalışanların daha yüksek ücret alsalar bile asgari ücretten sigortalandığını, ÇSGB denetimlerinin sıkı olması nedeniyle fazla mesailerin sigorta bildirimlerinin tam olarak bildirildiğine inandıklarını belirttiler. Çapraz tablo analizlerinde de, işyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin tamamının, 50-99 kişi arasında personel çalıştıran işverenlerin yaklaşık yüzde 33’ünün, diğer gruplardaki işverenlerin de yaklaşık yüzde 50-60 arasında değişen oranlarda çalışanları daha yüksek ücret almalarına rağmen asgari ücretten sigortalandığını belirtti. 18 YAŞ ALTINDAKİLER SİGORTASIZ İşverenlerin büyük bir bölümü rekabet yoğun olduğu ve maliyeti düşürmek için çalışanlara eksik sigorta yapıldığını düşündüklerini açıkladılar. İşyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin yaklaşık yüzde 86’sı, 5 kişiden az, 5-10, 11-24, 25-49 ve 50-99 kişi arasında personel çalıştıran işverenlerin sırasıyla yaklaşık yüzde 46’sı, yüzde 58’i, yüzde 52’si, yüzde 53’ü ve yüzde 33’ü 18 yaşın altında çalışanların sigortalanmadığına katıldıklarını söylediler. KAÇAK İŞÇİ ÇALIŞTIRILIYOR İşyerinde çalışan kişi sayısına göre işyerinde 100 ve üzeri personel çalıştıran işverenlerin tamamı, diğer gruplardaki işyeri sahiplerinin yaklaşık yüzde 40-60 arasında değişen bir kesimi yabancı kaçak işçi çalıştırıldığını ifade etti. MESAİLER DE BİLDİRİLMİYOR Araştırma çalışanların mesaileriyle ilgili de SGK'nın doğru bilgilendirilmediğini ortaya koydu. Buna göre fazla mesai yapılan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 45’i, fazla mesai yapılmayan işyerlerinde işverenlerin yüzde 48’i, çalışanların çalıştıkların gün sayılarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğine katıldıklarını söyledi. İşyerinde fazla mesai yapılma durumuna fazla mesai yapılan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 41’i, fazla mesai yapılmayan işyerlerinde işverenlerin yaklaşık yüzde 47’si çalışanların prime esas kazançlarının SGK’ya genellikle eksik bildirildiğini düşündüklerini açıkladı.
Gülsüm ATİK