Burçlar ile ilgili doğa takvimine biraz ara verip Güneş sistemine dahil gök cisimleriyle ilgili astronomik bilgilere yer vermek istiyorum.
Güneş sistemimiz gezegenler, cüce gezegenler ve küçük gök cisimlerinden oluşan geniş bir ailedir. Bu gök cisimleri çoğunlukla birbirleriyle karıştırıldığından kısaca ne olduklarını açıklamakta yarar var.
Gezegenler; Güneş'in çevresindeki bir yörüngede dolanan, küresel bir biçime sahip olabilecek kadar kütlesi bulunan ve yörüngesini uydular hariç diğer nesneleri uzaya savurarak temizleyebilen gök cisimleridir.
Uluslararası Astronomi birliğinin (IAU) 2006 yılında Prag'da yaptığı toplantıda yeniden tanımlanan gezegenler Güneş'e yakınlık sırasına göre Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün olmak üzere 8 adettir.
Cüce Gezegenler; kütle çekimleri dairesel bir şekil oluşturan fakat yörüngelerini yabancı cisimlerden temizleyemeyen gök cisimlerine cüce gezegen adı verilir. Diğer bir deyişle cüce gezegenler gelişimini tamamlayamadığı için yarım kalmış gezegenlerdir.
Eğer Ay, Dünya çevresinde değil de doğrudan Güneş çevresinde dönseydi uydu değil cüce gezegen olurdu. Başlıca cüce gezegenler Plüton, Eris, Ceres, Haumea ve Makemake'dir. Plüton, Ceres, Eris ve diğerleri ilk 2 şartı tamamlasa da son şartı tamamlayamadığından cüce gezegenler sınıfına alınmıştır.
Küçük Gök Cisimleri; Güneş Sistemi içinde Gezegen ve Cüce Gezegenler dışında kalanlar genellikle "Küçük Gök Cisimleri" adı altında toplanır. Bu grupta yer alan başlıca gök cisimleri şunlardır;
Doğal Uydular; "Ay" olarak da adlandırılır. Bunlar Güneşin çevresinde değil gezegenlerin ya da küçük gök cisimlerinin etrafında dolanan uydulardır. Dünyamızın tek uydusu olan Ay gibi..
Bazı gezenlerin çok sayıda uydusu vardır. Jüpiter, Satürn, Uranüs gibi...
Asteroitler; genellikle Mars ve Jüpiter arasındaki yörüngelerde dolanan çeşitli şekil ve büyüklükteki kaya ya da metal parçalarına asteroit adı verilir. İlk keşfedilen asteroitler 4 adet olup "ilk dörtlüler" olarak bilinir. Bunlar; Ceres, Vesta, Juno ve Pallas'tır. İçlerinden Ceres cüce gezegenliğe terfi etmiştir.
Centaurlar; hem asteroid hem kuyrukluyıldız özelliği sergileyebilen kaotik yapıdaki gök cisimleridir. Çifte özellik sergileyen karmaşık yapılarından ötürü bu gök cisimlerine mitolojideki yarı insan yarı hayvan efsanevi kahraman olan "Centaurlar" ın adı verilmiştir. Satürn ve Uranüs arasındaki yörüngede dolanan Centaur Chiron gibi..
Ayrıca Güneş sistemi içinde Kuiper kuşağından geldikleri tahmin edilen çapı 1 km olan 44.000 civarında Centaur bulunduğu ve birkaç milyonluk ömürleri olduğu düşünülmektedir. Chiron haricinde öne çıkan centaurlardan bazıları Hidalgo, Pholus, Nessus ve Chariklo'dur. Burada ancak bir kısmına yer verebildiğimiz centaurların keşifler sürdükçe sayılarının artacağı ve bazılarının statülerinin değişebileceği olasılık dahilindedir.
(devam edecek...)