11 ayın sultanı Ramazan'a şunun şurasında sayılı günler kaldı.
Nasip olursa, ilk sahura 10 Mart gecesi kalkacağız, 11 Mart'ta da ilk ramazan orucumuzu tutacağız.
Tabi Ramazan deyince aklımıza önce o bereketli iftar sofraları ve o mis gibi kokusuyla sıcak sıcak Ramazan pideleri geliyor.
Şimdi sizlere Ramazan pidesi üzerinden son 5 yılın ekonomik değerlendirmesini yapmaya çalışacağım. Şöyle ki;
2020 yılında Samsun'da sade bir ramazan pidesi 420 gram olarak üretiliyordu. Fiyatı ise 4 liraydı.
Sonra 2021 yılına geldik. Korona virüs illetinin binlerce vatandaşımızın hayatına mal olduğu ve karantina yasakları yüzünden kabus dolu 2021 yılının Ramazan ayı o yıl bayramlaşma bile yapamadan çok buruk gezmişti. O yıl ise sade bir Ramazan pidesinin gramajı 100 gram düşürüldü ve 350 gram olarak satıldı.
Fırıncılar 2021'de pidenin gramajını düşürdüler ama fiyatında 2020'ye göre bir değişiklik yapmadılar. 100 gram eksik gramajlı Ramazan pidesine o yıl, yine 4 TL ödedik.
2022 yılında ise Ramazan pidesinin gramajını 10 gram daha düşürdü fırıncılar. 340 gram olarak ürettiler. Fiyatını ise 6 TL'den satışa sundular.
Gelelim 2023 yılı Ramazan ayına. Yani geçen yılın Ramazanına. Hani o meşhur 'faiz sebep enflasyon sonuç' denilerek faizler ardı ardına düşürülürken, enflasyonun ve döviz kurunun zıpladığı ve rekorlar kırmaya başladığı yıla gidelim.
2023 yılı Ramazan ayında sade pidede hem gramajdan kaybettik hem de daha fazla fiyat ödemek zorunda kaldık. 2023'de 320 grama düşürülen Ramazan pidesi, 10 TL'den satışa sunuldu. Yani vatandaş, evine Ramazan pidesi alamaz hale geldi.
Ve bu yıl 2024 yılında Ramazan pidesinin fiyatı daha geçen gün belli oldu. Fırıncılar yüksek un fiyatlarını gerekçe göstererek bu yıl Ramazan pidesinin gramajını 250 grama kadar düşürdüler.
Fiyat mı? Tabi gramaj düşüren fırıncılar fiyatı artırmayı ihmal etmediler. Bu yıl sade bir Ramazan pidesi 15 TL'den satışa sunulacak.
Sadece Ramazan pidesinde gelinen durum işte bu! Diğer gıda ürünlerdeki fiyat farklılıklarını siz benden çok daha iyi biliyorsunuz.
Özetle; 5 yıl önce 420 gramdan 4 liraya yediğimiz üstelik yumurtalı ya da çift pide falan değil sade bir Ramazan pidesini, bu yıl 250 gram olarak 15 TL vererek soframıza koyabileceğiz. O da koyabilirsek.
Ünlü iktisatçılarımız bu durumu, "Shrinkflasyon + greedflasyon = Multiflasyon" diye tanımlıyorlar.
Shrinkflasyon; ürünlerin gramajlarının veya boyutlarının düşürülerek fiyatlarının sabit tutulmasına deniliyor.
'Greedflasyon'un anlamı ise daha da kötü. Yüksek enflasyon olan ülkelerde ortaya çıkan, mal ve hizmetlerin satış fiyatını enflasyonun üzerinde artırma eylemi. Yani; 'açgözlülük' anlamına geliyor.
İşte bu ikisi birleşince ortaya da 'Multiflasyon', ünlü iktisatçı Mahfi Eğilmez'in adını 'Türk Tipi Enflasyon' olarak koyduğu yüksek enflasyon ortaya çıkıyor.
Bakın şu pide fiyatlarının bize öğrettiğine…
Hakikaten pide mi alıyoruz, yoksa ekonomiye giriş dersi mi belli değil!
Şu düştüğümüz hale bakın!