Seçimler sonrasında yeni ekonomi yönetiminin yol haritası niteliğinde olması beklenen Orta Vadeli Program açıklandı. Böylece Türkiye'nin 3 yıllık yol haritasının çizildiği söyleniyor.
Açıklanan OVP'de birçok hedef benim açımdan 'hoş temenniler'den öteye gidecek durumda değil. Hatta enflasyondan büyümeye, işsizlikten kişi başına düşen milli gelire kadar birçok ekonomik hedefin nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin hiçbir ayrıntı yer almıyor.
OVP'nin ilk yılında uygulanacak politikalar ve somut tedbirler örneğin. Neler olacak belli değil. Bunun için 2024 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na atıf yapılmış. Şimdi bu yıl için bu kez de o programı bekleyeceğiz.
Halbuki sizin 3 yıllık yol haritanız olan OVP'de tüm bunların ayrıntılı olarak yer alması beklenir. Oysa ki yapısal reformlar neler olacak, detaylar neler hiçbir şeyi hala bilmiyoruz.
Sanki yeni ekonomi yönetimi de bir yerlerden bir şeyler bekliyor da, 'daha fazla OVP'yi bekletmeyelim' diyerek bu açıklamayı yapmış gibi bir algı yarattı bende, yeni OVP'ye ilişkin yapılan açıklamalar.
Diğer taraftan açıklanan tarafıyla programın temelinde büyüme ve istihdamın yine öncelikli olduğunu görüyoruz. Makro istikrarın sağlanması ve enflasyonun tek haneye inmesi ise bu iki hedeften daha sonra sıralanmış durumda.
Örneğin bu yıl kişi başı gelirin 12 bin 415 dolar olması bekleniyor. 2023 bitmesine şunun şurasında 3 ay kalmışken, 6 bin dolar seviyesine inmiş kişi başı gelirin 12 bin doların üstüne nasıl çıkarılacağı merak konusu.
Yeni OVP'de işsizliğin ise tek haneye düşürülmesi hedeflenirken büyüme hedefleri şöyle; 2023'te yüzde 4,4,2024'te yüzde 4, 2025'te yüzde 4,5, 2026'da yüzde 5.
Bunun için de her yıl istihdamda 900 bin artış öngörülüyor. Bunu nasıl yapacaklar? OVP'de yine hiçbir detay yok.
Ve bizim gibi sabit ve dar gelirlilerin en çok merak ettiği 'enflasyon canavarı.' Durdurabilecekler mi? Yeni OVP'de enflasyon tahmini 2023 için yüzde 65, 2024'te yüzde 33, 2025'te yüzde 15.2, 2026'da ise yüzde 8.5 olarak öngörülmüş.
OVP'deki bu enflasyon hedefi kısa bir süre önce Merkez Bankası tarafından açıklanan enflasyon tahminleriyle üç aşağı beş yukarı uyuşuyor. Ama tekrar söylüyorum, bu hedefi nasıl yapacaklarına ilişkin yine bir açıklama yapılmamış.
Mesela OVP'ye göre TÜFE'nin 2023 sonunda yüzde 65 olması, 2024 sonunda yüzde 33'e düşmesi bekleniyor ya, tamam mantıklı bir hedef de ne olacak da 65'den 33'e düşecek? Bu düşerken büyüme ve işsizlik olumsuz etkilenince ne gibi önlemler alınacak, yine hiçbir detay yok.
Ve OVP'de yapılan dolar tahminleri de çok dikkat çekiyor. Dolar 2023 yılında 23,9 TL, 2024'te 36,8, 2025'te 43,9, 2026'da ise 47,8 TL olarak öngörülmüş. Bu tahminler, politika faizinin düşürülmesinden kesin olarak vazgeçildiğini gösteriyor.
Ve en çok merak edilen ise yapısal reformların neler olacağı. Bunun için 7 alan belirlenmiş. Bunlar; büyüme ve ticaret, beşeri sermaye ve istihdam, fiyat istikrarı ve finansal istikrar, kamu maliyesi, afet yönetimi, yeşil ve dijital dönüşüm, iş ve yatırım ortamı.
Yapısal alan diye seçilen konuların hiçbiri ülkenin şu aşamada ihtiyacı olan yapısal reformları temsil etmiyor. Neler mi bunlar? Ülkenin en büyük ihtiyacı olan hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı örneğin. En başta gelen bu konuda hiçbir reformun öngörülmediği programda, yapısal reformdan söz edilemez. Çünkü demokrasinin temelindeki en önemli mesele budur ve yatırımların ülkeye çekilmesinde siyasi ve demokratik istikrar çok önemlidir.
Özetle; 'sıkı para ve maliye politikası uygulayacağız' demekle orta vadeli program yapmış olmazsınız. Faizi ne yapacaksınız ve ne zaman yapacaksınız? Bunu yazmadan ve taahhüt etmeden yazılanlar, program olmaz. Temenniden öteye gidemezsiniz.
Sonuç olarak, Türkiye bu kış hem enerji fiyatları hem de gıda fiyatları açısından çok zor bir döneme doğru hızla ilerliyor.
Bugün okula başlayan bir öğrencinin masrafı 7 bin lira, ortaokula başlayan bir öğrencinin masrafı ise 8 bin lirayken, emekliler korkunç koşullarda 7 bin 500 TL gibi bir rakamla yaşamaya mahkum edilmişken, memurlara yapılan ücret artışı, son yapılan zamlarla erimiş durumdayken, dün açıklanan Orta Vadeli Program sizi bilmem ama bana hiç de umut vermedi.
Bu milletin temenniye değil gerçeklere uygun, ayakları yere basan bir ekonomik programa ihtiyacı var!